بی‌توجهی به ادبیات کودک و نوجوان در ادبیات مهاجرت
گفت و گو با محمد صادق دهقان، مدیر خانه ادبیات افغانستان
یکی از فعالیت های حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی در بخش شعر معاصر فارسی، برگزاری جلسات شعر شاعران مهاجر افعانستان در محل حوزه هنری است که از سال ها قبل به صورت هفتگی برگزار می‌شود. اکثر اعضای این نشست های ادبی عضو خانه ادبیات افغانستان هستند که این خانه هم سال ۱۳۸۲ در تهران افتتاح شده و تاکنون افرادی مانند«ضیاء قاسمی» شاعر، «محمدحسین محمدی» داستان‌نویس، «محمدسرور رجایی» شاعر و «محمدصادق دهقان» مدیریت این خانه را برعهده داشته‌اند. انتخابات مدیر خانه ادبیات افغانستان، دو سالانه برپا می‌شود که اواخر سال گذشته «محمدصادق دهقان» به‌عنوان مدیر این خانه انتخاب شد. دهقان متولد ۱۳۸۷ در کابل و دانشجوی دکتری حقوق بین‌الملل است. وی تاکنون کتاب‌هایی مانند مجموعه شعر«شب که از پوستمان گذشت» برای گروه سنی بزرگسال و کتاب «افغانستان و حق بر توسعه» را منتشر و روانه بازار نشر کرده است. گفت و گو با این شاعر جوان به‌عنوان چهارمین مدیر خانه ادبیات افغانستان را با هم مرور می‌کنیم.
– در حال حاضر وضعیت ادبیات کشور افغانستان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
متأسفانه در عرصه ادبیات افغانستان در بخش مهاجرت به ادبیات کودک و نوجوان توجه چندانی نشده است در گذشته چند نشریه به صورت محدود فعالیت می‌کردند که اکنون هیچ کدام از آنها فعال نیستند و تنها نشریه فعال همان «نشریه باغ» است. در گذشته «خانه کودکان افغانستان» فعال بوده است که برای مخاطبان کودک و نوجوان افغان به فعالیت می‌پرداخت اما اکنون از فعالیت این بخش بی‌اطلاع هستم. در این راستا نیز نشریه‌ای خودجوش به نام «کودکان» یا «صدای کودک» توسط «حسینا» یک نوجوان ۱۲ ساله منتشر می‌شد.
در این راستا ناگفته نماند که شبکه‌های تلویزیونی کشور افغانستان در بخش خصوصی هم به مخاطبان کودک و نوجوان توجه بسیاری دارند یعنی در برخی از شبکه‌های تلویزیونی، بخش آموزش و سرگرمی برای کودکان و نوجوانان بهتر شده است که یکی از این شبکه‌ها «آریانا» و دیگری «طلوع» نام دارد که به خاطر توجه به کودکان و نوجوانان، قابل تحسین هستند. برخی از نهادهای اجتماعی در کشور افغانستان شاید به ادبیات نمی‌پردازند اما به مشکلات کودکان و نوجوانان از جمله کودکان کار و خیابان اهتمام ویژه‌ای دارند. معتقدم مشکل افغانستان پیش از آنکه باید پرداختن به ادبیات کودک و نوجوان باشد، پرداختن به شخصیت و جایگاه این گروه سنی است. یعنی با توجه به اینکه کشور افغانستان با جنگ‌های متعددی روبه‌رو است با تعداد زیادی کودکان بی‌سرپرست هم مواجه است که برای گذر زندگی مجبور به کار هستند به همین منظور سه پدیده از این وضعیت همانند «کودکان کار»، «کودکان خیابانی» و «کودکان بازمانده از تحصیل»، زاده می‌شود. معتقدم اگر بخواهیم ادبیات کودک و نوجوان را در کشور افغانستان گسترش دهیم باید به این سه معضل توجه کنیم چراکه معضلی است که کودکان افغان به صورت ملموس و عینی با آن مواجه هستند. کودکان کار یا کودکان خیابانی از تحصیل باز می‌مانند به همین منظور ادبیات کودک و نوجوان افغان باید با این موضوع مواجه شده و در چاره‌سازی برای برون رفت از این معضل تدابیری را بیندیشد.
– بودجه خانه ادبیات افغانستان از کجا تأمین می‌شود؟
تاکنون بودجه خاصی برای خانه ادبیات افغانستان تعریف نشده است یعنی در سیاست‌های کلان فرهنگی برای این موضوع حمایتی صورت نگرفته است به همین منظور برای برپایی نشست‌ها و برنامه‌هایمان از حوزه هنری و سایر نهادهای فرهنگی کمک‌می‌گیریم که آنها نیز تاکنون ما را یاری کرده‌اند.
– شما برای برپایی برنامه‌هایتان از چه نهاد و سازمانی کمک می‌گیرید؟
در طول سال‌های گذشته از همکاری نهادهایی مانند وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، فرهنگستان زبان و ادب فارسی، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، مؤسسه فرهنگی اکو و مانند اینها برخوردار بود‌ه‌ایم.
– جشنواره «قند پارسی» توسط خانه ادبیات افغانستان برگزار می‌شود، درباره این جشنواره بگویید؟
این جشنواره دو سالانه و رقابتی است که برای مخاطبان جوان تا گروه سنی ۳۰ سال برگزار می‌شود و داوران آن در هر دو بخش «شعر» و «داستان» از کارشناسان و صاحبنظران ایرانی و افغانی به شمار می‌روند. در این راستا، اسفند ماه سال گذشته هفتمین دوره از جشنواره ادبی «قند پارسی» برپا شد که هشتمین دوره آن نیز در سال ۹۴ برپا خواهد شد. هدف این جشنواره، معرفی چهره‌های جدید شاعر و نویسنده جوان و پیوند فارسی زبانان با همدیگر است. در جشنواره ادبی «قند پارسی» به چشم‌انداز ادبیات معاصر ایران نیز توجه بسیار شده است و گاهی نیز با توجه به امکانات موجود از شاعران و نویسندگان کشور تاجیکستان هم برای محقق شدن هدف‌مان دعوت به عمل آمده است. در این جشنواره بخشی با عنوان «نکوداشت یکی از پیشگامان ادبیات افغانستان» برنامه‌ریزی شده است که در این مراسم از پیشگامان عرصه ادبیات افغانستان برای معرفی آنها به نوقلمان آن هم در زمانی که در قید حیات هستند، دعوت می‌شود.
– آقای دهقان چند نویسنده و شاعر عضو «خانه ادبیات افغانستان» هستند؟
این خانه دارای بیش از یکصد عضو که همه آنها نیز از اهالی قلم کشور افغانستان هستند، است اما اهالی قلم کشور ایران نیز به صورت متناوب در جلسات ما شرکت می‌کنند.
از تعداد یکصد نفر عضو در بخش داستان‌نویسی می‌توان به «تینا محمد حسینی»، «فاطمه موسوی»، «فاطمه خالقی»، «حسین قلندری»، «ریحانه بیانی»، «خداداد حیدری»، «محمدحسین محمدی» و از شاعران به «عارف جعفری»، «سرور رجایی»، «شکور نظری»، «حفیظ شریعتی» و «مریم احمدی»، اشاره کرد.
– برنامه خانه ادبیات افغانستان در حوزه کتاب چیست؟
خانه ادبیات افغانستان از سال ۱۳۸۷ به انتشار کتاب توجه بسیار دارد و تاکنون حدود ۲۰ عنوان کتاب را منتشر کرده است که برای چاپ اول سال ۹۳ نیز ۴ عنوان کتاب زیر چاپ دارد که به زودی به چاپ خواهد رسید. ناگفته نماند که بخشی از کارهای چاپ کتاب خانه ادبیات افغانستان با همکاری حوزه هنری و بخشی دیگر در کشور افغانستان صورت می‌گیرد.
– از برنامه‌های این خانه سخن بگویید.
خانه ادبیات افغانستان چهارشنبه هر هفته به برپایی نشست هفتگی «داستان» با حضور «تینا محمدحسینی» مسئول بخش داستان خانه ادبیات افغانستان می‌پردازد که در این جلسات، عناصر داستان و بازآفرینی متون کهن در ساختار جدید مورد نقد و بررسی قرار می‌گیرد. دراین میان نیز پنجشنبه هر هفته کارگاه شعر «نقد مکتوب شفاهی و شعرخوانی» با حضور «عارف جعفری» برگزار می‌شود.
منبع
http://www.ido.ir/pages/?id=118591