گزیده شعر زهرا زاهدی در یازدهمین «حلقه ماه» نقد شد
روابط عمومی خانه ادبیات افغانستان: یازدهمین نشست از «حلقه ماه»، صبح پنجشنبه 30 اسد (مرداد) 1393 با محوریت نقد گزیده شعر زهرا زاهدی در کانون فرهنگی و ادبی کلمه در قم برگزار شد.
«حلقه ماه»، نشست ماهانه کانون کلمه است که به بررسی و نقد آثار ادبی میپردازد و این بار میزبان زهرا زاهدی، شاعربانوی عضو این کانون بود که گزیده شعرش با نام «زمین برای من تنگ است»، اوایل سال جاری در تهران منتشر شد. در این نشست ادبی که از ساعت 11 صبح آغاز گردید و ناصر عارفی، شاعر عضو کلمه گردانندگی آن را بر عهده داشت، صادق دهقان به نقد مجموعه شعر زاهدی پرداخت. سپس شوکتعلی محمدی، سلمانعلی زکی و محسن سعیدی نیز برداشتهای خود را از این مجموعه به صورت فشرده بیان کردند. در پایان این نشست، زهرا زاهدی شعرهایی از کتاب یادشده و نیز شعرهای تازه خود را به خوانش گرفت.
صادق دهقان با بیان مقدمهای کوتاه درباره شعر زنان افغانستان، ویژگیهای ساختاری و معنوی شعر زاهدی را به تفصیل برشمرد. او زبان شعر زاهدی را روان و امروزی دانست و از برخی کهنگراییها و کاربرد واژگان ویژه فارسی رایج در افغانستان و ایران در شعرهایش یاد کرد. به نظر این منتقد، شعر این مجموعه بیشتر تصویری است که البته گاهی به پیشبرد روایت یاری میرسانند و گاهی در این راه مانع ایجاد میکنند. دهقان، روایتهای این مجموعه را بیشتر، ساده، خطی و منفرد دانست و از روایتهای متقاطع و موازی هم نام برد، ولی همه روایتها را در تکگویی (مونولوگ) منحصر دانست و گفت که دیالوگ (گفتوگو) در آنها وجود ندارد.
صادق دهقان با نیرومند توصیف کردن حضور عاطفه در شعر زاهدی، او را شاعری واقعگرا برشمرد و عشق، وطن، جنگ، مهاجرت و زیستگاه شاعر را درونمایههای این مجموعه دانست. به نظر این منتقد، روایی بودن، رعایت سیر عمودی، بهرهگیری از تصاویر عینی و تجربی، زبان بی تکلف و صمیمی و اندیشه زمینی، ویژگیهای کلی شعر زاهدی هستند. وی در بخش دیگری از سخنانش، شعر زاهدی را شعری محافظهکار قلمداد کرد و گفت که او در بیان عشق خطر نمیکند و به طور کلی، شاعری آرام و رمانتیک است تا معترض و عصیانگر.
شوکتعلی محمدی با یادآوری اینکه عاطفه در شعرهای زاهدی حضور چشمگیری دارد، بیان کرد که شاعر آن را با مهار اندیشه کنترل کرده است. به باور محمدی، دغدغههای اجتماعی شاعر زیاد است که گاهی بر تغزل او هم سایه میافکند. وی از تصویرسازیهای فراوان در این مجموعه شعر یاد کرد که به کمک صنعت تکرار پدید آمده است و از تلاش شاعر برای تبدیل نشدن شعرش به نثر سخن گفت. محمدی یکی از ضعفهای این مجموعه را کمبود استفاده از نمادهای تاریخی و اسطورهای دانست و گفت که وجود چنین مواردی سبب افزایش لذت بردن مخاطب از شعر میشود.
سلمانعلی زکی نیز با برشمردن اعتراض و تصویرگری به عنوان دو ویژگی شعر نو و سپید، شعر زاهدی را در بهرهمندی از این دو ویژگی، معتدل خواند. به گفته زکی، درد اجتماعی که بیشتر در مهاجرت و آوارگی ریشه دارد، محمل اصلی شعر زاهدی است. شاعر در مقابله با سنتهای عقبمانده هم اعتراض ملایم دارد و عشقش محجوب است. از نظر زکی، تصویرسازیهای به کار رفته در شعر زاهدی برای انتقال دردهای اجتماعی مناسب است، ولی گاهی چنان نیست که مخاطب را به دنبال خود بکشاند. همچنین روایت هرگاه داستانیتر میشود، کارآمدی بهتری دارد. به طور کلی، زبان اعتراضی شاعر در این گزیده شعر، عاقلانه و مؤدبانه است.
همچنین محسن سعیدی درباره درونمایه گزیده شعر زاهدی گفت که اصالت در این کتاب، درد اجتماعی و انسانی است که آن را با زبانی معیاری، آرام و محتاط و بدون جسارت در ابراز هویت زبانی با عاطفهای رمانتیک، معتدل، خوب و انسانی بیان میکند.