خانه ادبیات افغانستان، صدسالگی رمان را در کابل جشن گرفت
روابط عمومی خانه ادبیات افغانستان: خانه ادبیات افغانستان با گرد آوردن نویسندگان، داستاننویسان و کارشناسان ادبیات داستانی افغانستان و ایران در «شبهای رمان»، بینظیرترین رویداد ادبی را در تاریخ ادبیات داستانی افغانستان رقم زد.
شب بیستم شبهای کابل (شب نخست از شبهای رمان افغانستان)، ساعت 14 روز چهارشنبه 6 جدی (دی) 1391 با اجرای عبدالشکور نظری، مدیر دفتر خانه ادبیات افغانستان در سالن همایش مؤسسه تحصیلات عالی ابن سینا در کارته چهار کابل گشایش یافت. شکور نظری در بخشی از سخنان خود گفت: «نقد سنتی بیشتر به زندگینامه نویسندگان میپردازد. در این گونه نقدها، رمان بیشتر در خدمت اخلاق و ارزشهای اخلاقی است، ولی در نقد مدرن، همه جنبههای اثر ادبی فارغ از شخصیت آفریننده بررسی میشود». به گفته نظری، «شبهای رمان»، تأکیدی است بر پیگیری این روند در آستانه صد سالگی رمان در کشور.
محمدحسین محمدی، معاون خانه ادبیات افغانستان و مدیر انتشارات تاک، نخستین سخنران شب اول شبهای رمان بود که در آغاز سخنانش گفت: «همایش ادبی شبهای کابل بعد از این به معرفی چهرههای نو در عرصه ادبیات میپردازد». وی در ادامه سخنان خود درباره وضعیت ادبیات داستانی و رمان افغانستان افزود: «با پایان سال روان خورشیدی، رماننویسی در افغانستان وارد صد سالگی خود میشود؛ دورانی که رمان «جهاد اکبر» مولوی محمد حسین پنجابی نوشته و منتشر شد و این سرآغاز رماننویسی در افغانستان بود. بعد از این رمان که در نشریه معرف معارف به نشر می‌رسید، تا به چاپ رسیدن رمان‌ها در پاورقی روزنامه اصلاح (1317)، دیگر هیچ رمانی منتشر نشد. در دهههای بیست و سی که به دهههای روشن داستان‌‌نویسی مشهور است، چندین رمان و داستان منتشر شد. بعد از آن، رماننویسی در دهه چهل، یک‌بار دیگر با رمان تفریحی «بازی سرنوشت» اثر محمد امان وارسته مطرح شد. در دهه 60، رمانهای سرخ نیز منتشر شدند. در همین دهه، ببرک ارغند، رمانهای متعدد رئالیسم سوسیالیستی را با حمایت حکومت وقت منتشر کرد». به باور محمدی، مهاجرت، رویکرد تازهای به رماننویسی افغانستان داد و نویسندگان مهاجر، چهره تکنیکی رماننویسی خود را به خوبی نشان دادند.
کاوه جبران، رمان‌نویس و شاعر معاصر، دومین سخنران این نشست بود که درباره آسیبهای کمبود مطالعه ادبیات داستانی در جامعه سخن گفت. سپس علی کریمی، استاد دانشگاه بخشی از رمان «در امتداد چنار» را خواند که در آستانه چاپ قرار دارد. به گفته وی، نسل معاصر نویسندگان افغانستان در گرداب حوادث گرفتارند. عارف فرمان، نویسنده و رمان‌نویس افغانستانی مقیم سوید، چهارمین سخنران شب اول شبهای رمان بود که نبود احساس مسئولیت در جوامع بشری را دلیلی برای بیتوجهی نسل جوان و روشنفکر به نوشتن و خواندن آثار ادبی از جمله رمان دانست.
در این شب، سینماگر شهر نقره اثر محمدآصف سلطانزاده؛ زمهریر نوشته قدیر حبیب؛ لوهاران نگاشته کاوه جبران و لالمونی نوشته جواد ماهزاده به صورت همزمان رونمایی شدند. قسمتهایی از متن رمان‌ها را نویسندگانی که در برنامه حاضر بودند، به خوانش گرفتند و صدای رمانخوانی نویسندگانی نیز که حضور نداشتند، در سالن پخش شد.
گفتنی است محمدحسین محمدی، دبیر جایزه ادبی نوروز در شب نخست شبهای رمان، نامزدهای اولیه دومین دوره این جایزه را معرفی کرد. دبیر جایزه ادبی نوروز گفت: «در این دوره از جایزه نوروز، کتاب‌های منتشر شده سه سال 1388 تا 1390 نویسندگان افغانستانی که به زبان فارسی نوشته و منتشر شدهاند، بررسی میشود. نامزدهای نهایی این جایزه به زودی معرفی خواهند شد و برندگان دومین دوره جایزه ادبی نوروز در روز 25 دلو (بهمن) 1391 (روز جهانی داستان کوتاه) در کابل معرفی خواهند شد». محمدی در بخشهای دیگری از سخنانش اعلام کرد که خانه ادبیات افغانستان این جایزه را با حمایت مالی بنیاد مهرگان عمران برگزار میکند. به گفته وی، رمان «ناشاد» و مجموعه داستان «تو هیچ گپ نزن » نیز به دلیل حضور خود نویسنده به عنوان دبیر جایزه نوروز، از دور داوری خارج شد. محمدی گفت که پنج تن از نویسندگان افغانستانی داوری این جایزه را بر عهده دارند که در مراسم پایانی جایزه معرفی خواهند شد.
محمدحسین محمدی، نامزدهای اولیه بخش رمان را در دومین دوره جایزه ادبی نوروز چنین اعلام کرد:
1. بلوای خفته‌گان / محمد‌جان تقی بختیاری/ کابل، خانه ادبیات افغانستان
2. چارگرد قلا گشتم… / رهنورد زریاب / کابل، انتشارات تاک
3. سفر خروج / محمدآصف سلطانزاده / دانمارک، نشر دیار کتاب
4. کتاب نام‌های متروک / خسرو مانی / کابل، انتشارات تاک
5. گردابی / حسین حیدربیگی / تهران، نشر افراز
6. گرگ‌های دوندر / سیامک هروی، کابل، بی‌نا
7. نقره؛ دختر دریای کابل / حمیرا قادری/ تهران، نشر روزگار
همچنین دبیر جایزه ادبی نوروز، نامزدهای اولیه بخش مجموعه داستان را در دومین دوره این جایزه به این شرح اعلام کرد:
1. بادیگارد / حبیب صادقی/ کابل، انتشارات تاک
2. برادرم رمضان / تینا محمد‌حسینی/ تهران، نشر آگه
3. خروسان باغ بابر / حسین فخری / کابل، نشر خانه ادبیات افغانستان
4. دست شیطان / عزیز‌الله نهفته / تهران، نشر افراز
5. راه و چاه / خالد نویسا / کابل، انتشارات تاک
6. کابل جای آدم نیست / سید علی موسوی/ کابل، انتشارات تاک
شب بیست و یکم شبهای کابل (شب دوم از شبهای رمان افغانستان)، ساعت 14 روز پنجشنبه 7 جدی (دی) 1391 با اجرای علی رضایی در سالن همایش مؤسسه تحصیلات عالی ابن سینا در کارته چهار کابل آغاز شد. شب بیست و یکم کابل با سخنرانی دکتر حمیرا قادری، استاد محمداعظم رهنورد زریاب و محسن نکو‌منش‌فرد، نویسنده ایرانی مقیم سویدن و آفریننده «از هرات تا تهران» همراه بود. شب بیست و یکم کابل نیز با خوانش بخشهایی از رمان جدید رهنورد زریاب به پایان رسید.
خانه ادبیات افغانستان، شبهای رمان (شبهای بیستم و بیستویکم شبهای کابل) را با همکاری مؤسسه تحصیلات عالی ابن سینا، بنیاد مهرگان عمران، مرکز تعاون افغانستان، خانه فرهنگ افغانستان و انتشارات تاک در روزهای چهارشنبه و پنجشنبه ششم و هفتم جدی (دی) 1391 در سالن همایشهای مؤسسه تحصیلات عالی ابن سینا واقع در کارته چهار شهر کابل برگزار کرد.
یادآوری: در تنظیم این گزارش، از پیشنویس گزارشهای بانو فرخلقا سلطانی و آقای محمدحسین امینی (مهرجو) استفاده شده است.